Jak to zrobić i dlaczego warto to zrobić - podkręcanie karty graficznej – uaktualnienie dla strony GAMEDEC
Z uwagi na fakt, że wielu z nas dość często zadaje sobie i innym posiadaczom komputerów pytania dotyczące możliwości overclockingu swojej karty graficznej, postanowiłem przygotować krótki materiał na ten temat.
Mam nadzieję, że zainteresowane osoby (mam szczególnie na myśli początkujących overclocker’ów grafiki) znajdzie tu chociaż część odpowiedzi na pytania dotyczące postępowania przy podkręcaniu kart graficznych.
Na początku chcę zaznaczyć, że nie wszystkie modele kart nadają się do overclockingu lub jest to nieopłacalne ze względu na możliwość uszkodzenia układu graficznego. Dotyczy to szczególnie kart z pasywnym chłodzeniem, z reguły oznaczonych przez producentów jako wersja „Silent” – przy podnoszeniu częstotliwości GPU lub pamięci, karty nagrzewają się o wiele bardziej niż te, które posiadają oprócz radiatora, wiatrak (cooler). Są również modele kart wyposażone w chłodzenie aktywne, czyli tzw cooler, lecz możliwość ich podkręcenia jest nikła lub prawie żadna (do takich kart należą niektóre modele GeForce 7900GS CoolerMaster z pamięciami 1.4 ns).
Podkreślam, że nie ma żadnej gwarancji na to, że każda karta da się podkręcić – nie ma również gwarancji na to, że użytkownik w trakcie podkręcania, nie spali swojej karty. Dlatego każdy z nas podkręca kartę na swoją odpowiedzialność. Próbować jednak każdy może...
Tyle słowem wstępu – przejdźmy do tematu podkręcania karty graficznej.
Platforma testowa
1. Płyta główna MSI K9N - 2F Ultra nForce570 .
2. Procesor Athlon 64x2 4600+ Windsor podkręcony z poziomu 2,4Ghz do 2,8Ghz..
3. 2 Gb Pamięci DDR2 Geil ULTRA PC800 CL4 Dual Channel .
4. 2 dyski twarde Samsung 160GB 8MBcache
5. Monitor 19” LG LCD Flatron
6. Zasilacz CHIEFTEC 500W.
Karta graficzna GeForce 7900GS CoolerMaster z parametrami :
Model chipsetu - G71
Wielkość pamięci - 256MB
Typ pamięci - 256BIT / 1.2ns
Taktowanie rdzenia - 600 Mhz
Taktowanie efektywne pamięci - 1600 Mhz
RAMDAC 400 Mhz
Typ złącza PCI-E
Wyjscia/wyjścia HDTV, 2 x DVI, DVI-CRT
Obsługiwane standardy DirectX 9.0, OpenGL 2.0
Technologie Vertex Shader 3.0, silnik CineFX 4.0, UltraShadow II, Pixel Shader 3.0+, nView Multi-display Technology, Intellisample 4.0, High-Precision Dynamic-Range, 128-bit High-Precision Graphics
DVC (Digital Vibrance Control), HDR 2.0, Transparent Antialiasing.
http://efotek.pl/show.php?file=lu6g5oqn.jpg
Przy podkręcaniu karty użyłem sterowników kart graficznych Nvidia ForceWare w wersji 169.28 WHQL, (download : http://downloads.guru3d.com/download.php?id=10)
oraz programu RivaTuner v2.06 (download : http://downloads.guru3d.com/download.php?det=163))
Do sprawdzania ilości FPS w grach użyłem programu Fraps v 2.7.3 ( download : http://www.strefasoftu.net/index.php?actio...4&site=down )
Temperaturę karty mierzył program Everest Ultimate Edition 2007 v 4.20 ( download : http://www.zoom.idg.pl/ftp/pc_16010/EVERES...007%204.20.html )
Szybki podgląd na ustawienia karty miałem dzięki programikowi GPU-Z v 0.0.6( download : http://download.chip.eu/pl/download_pl_1201601.html).
Na podanej platformie testowej zainstalowane zostały następujące gry: :1. Unreal Tournament 3
2. Wiedźmin
3. Infernal
4. oraz benchmark 3Dmark03 Bulid v 3.6.0 (download : http://downloads.guru3d.com/download.php?det=576 )
1. Wymiana Chłodzenia karty
Z podkręcaniem swojej karty wiązałem nadzieje, zwłaszcza po przeczytanych na różnych forach wypowiedziach o możliwościach ustwienia zegarów minimum 650/1750Mhz. Miałem na uwadze również bezpośrednie pokrewieństwo swojej karty z wersją GeForce 7900GT.
Ponieważ próby podkręcania grafiki na oryginalnym chłodzeniu CoolerMaster kończyły się przy poziomie 620Mhz dla rdzenia i 1700Mhz dla pamięci a temperatura karty po 2godz. grania w grę Infernal sięgała 74C ,uznałem , że jest to dość niski overclocking przy znacznym (choć jeszcze nie niebezpiecznym) wzroście temperatury karty. Postanowiłem wymienić chłodzenie karty. Kupiłem za około 60zł chłodzenie uniwersalne do kart ATI(AMD) / Nvidia.
Chłodzenie karty graficznej Pentagram FreeZone XC-70 Cu+
http://efotek.pl/show.php?file=lg6jhzdx.jpg
Jest to dość wydajne chłodzenie kart graficznych, wykonane z miedzi, wyposażone w 1 wentylator o średnicy 80mm, który pracuje maksymalnie 3000 or/min na podwójnym kulkowym łożysku. Chłodzenie jest wyposażone dodatkowo w manualny regulator obrotów (z którego nie korzystałem, podpinając zasilanie coolera bezpośrednio do złącza na płycie głównej). W zestawi mamy również w 8 aluminiowych radiatorów na pamięci karty oraz tubkę z pastą termoprzewodzącą.
Demontaż chłodzenia CoolerMaster z karty jest bardzo prosty – polega na odkręceniu 4 śrubek i delikatnym zdjęciu coolera (przekręcając go dłonią w prawo lub lewo na karcie, delikatnie odłączamy od procesora). Przed montażem nowego chłodzenia, delikatnie przy pomocy kawałka flaneli nasączonej w spirytusie (może być np. woda toaletowa), oczyściłem procesor graficzny ze starej pasty. Następnie przykleiłem na pamięci radiatory (wyposażone w termoprzewodzącą taśmę dwustronną).
http://efotek.pl/show.php?file=n1e93tlc.jpg
Następnie naniosłem (około 3 kropel) pastę termoprzewodzącą na rdzeń karty. Rozprowadziłem ją na rdzeniu przy pomocy małego pędzelka tak, by jej warstwa miała około 1/3 mm grubości. Mocujemy miedziany cooler, dokręcamy 2 śruby i nowe chłodzenie gotowe. Wkładamy kartę do gniazda w płycie głównej i podłączamy (opcjonalnie) zasilanie mowego wentylatora do końcówki kabla z zasilacza (przy zastosowaniu rećznego regulatora obrotów) lub bezpośrednio do gniazda w płycie głównej.
http://efotek.pl/show.php?file=1kxi49zg.jpg
2. Podkręcanie karty
Po zainstalowaniu programu Riva Tuner (nadającego się doskonale do podkręcania kart zarówno Nvidia, jak i ATI /AMD/), uruchamiamy go. Wchodzimy w zakładkę „Main” , następnie po prawej stronie zakładki „ForceWare detected” mamy trójkątny przcisk – najeżdżamy na niego myszą i wchodzimy do opcji „System settings” :
http://efotek.pl/show.php?file=k863jrb2.jpg
Następnie w zakładce „Overclocking” zaznaczamy „Enable driver-level hardware overclocking” i z rozwijanego paska po prawej stronie ustawiamy na „prformance 3D”.
Teraz bierzemy się do zakładki „ Core clock” i przesuwamy (podkręcamy) suwak o 5-10Mhz w prawo, zwiększając tym samym taktowanie zegara procesora karty. Po podniesieniu np. z 600 na 610Mhz, klikamy na „Startup settings > Apply overcklocking...” i klikamy „Zastosuj”. Po tej operacji należy sprawdzić stabilność pracy karty włączając np. na 0,5 godz. grę lub 3DMark. Jeżeli podczas grania na monitorze nie pojawią się żadne kolrowe trójkąty, poziome lub pionowe paski (artefakty), a karta przejdzie pomyślnie test 3Dmark, możemy ponownie uruchomić Riva Tuner i podnosić taktowanie zegara procesora graficznego o kolejne 5-10Mhz. Robimy to do momentu, aż karta przestanie stabilnie pracować – pojawią się podczas gry artefakty , gra będzie „wyskakiwać” do pulpitu lub nie da się ukończyć 3Dmak - pojawić się może również restart komputera – uruchamiamy Riva Tuner i wracamy do ostatnich stabilnych ustawień zegara procesora graficznego.
Teraz zajmijmy się podkręcaniem pamięci karty : zakładka „Memory clock” pozwala, podobnie jak w przypadku podkręcania procesora grafiki – podnieść taktowania zegarów pamięci. Postępujemy identycznie jak w przypadku podkręcania w opcji „Core clock” – podnosimy częstotliwość o 5-10Mhz, testujemy, wracamy do Riva Tuner, i ustawiamy na najwyższe stabilne taktowanie pamięci.
http://efotek.pl/show.php?file=r0f3y42u.jpg
Przy podkręcaniu można również ustawić szybkość obrotów wiatraka pracującego na karcie – służy do tego zakładka „Fan”. Ustawiamy w „performace 3D” obroty – przykładowo ustawiłem na 100% (może to być 50%, 75%) – wielkość obrotów uzależniona jest od temperatury karty, jaką osiągnie po podkręceniu i użytkowaniu w grach (im większą ustawimy wielkość obrotów, tym niższa powinna być temperatura naszej karty). Jednak zbyt wysokie obroty wiatraka mogą powodować zbyt głośną pracę chłodzenia i w efekcie przeszkadzać. Choć przy włączonych głośnikach nie powinno to przeszkadzać, a w przypadku użycia słuchawek – nie przeszkadza w ogóle. Zastosowany przeze mnie cooler Pentagram’a ma makxymalny poziom hałasu 25decybeli.
Po ustawieniu suwaka klikamy „apply fan settings...” i zastosuj.
http://efotek.pl/show.php?file=auno3efi.jpg
Program Riva Tuner ma jedną duża zaletę – w przypadku ręcznego ustawienia zbyt wysokich taktowań, pokazuje się „alert” i informacja o przetaktowaniu karty, lub zwyczajnie zawiesza się nam komputer i musimy go uruchomić ponownie a program startuje grafikę z oryginalnymi ustawieniami.
http://efotek.pl/show.php?file=8nfgxl1w.jpg
W efekcie udało mi się ustawić stabilne taktowania zegarów karty na poziomie 660Mhz dla procesora graficznego (GPU) i 1800Mhz (taktowanie efektywne).
Temperatury jakie karta osiągała po około 2 godzinach użytkowania w aplikacjach 2D (Word, Internet, PhotoShop) oscylowały w granicach 40-42C i były zadowalające.
http://efotek.pl/show.php?file=0bcg3o8h.jpg
Po dwóch godzinach grania w Wiedźmina, karta miała temperaturę 53C – czyli o wiele niższą niż w przypadku użytkowania oryginalnego chłodzenia karty CoolerMaster.
http://efotek.pl/show.php?file=fcs63omi.jpg
3. Pora na testy.
Testy przeprowadzałem ustawiając taktowania grafiki na oryginalne, czyli 600/1600Mhz. Następnie uruchamiałem grę w najwyższych ustawieniach detali. Przy pomocy programu Fraps robiłem screenshot (zrzut obrazu), wychodziłem z gry, przestawiałem taktowania grafiki na 660/1800Mhz i ponownie robiłem screenshot w konkretnej, jednej scenie gry.
Na początek przetestowałem hit ostatnich miesięcy rodzimej produkcji – grę RPG Wiedźmin.
Ustawienia grafiki w grze :
http://efotek.pl/show.php?file=qprta0ds.jpg
Gra Wiedźmin
Rozdzielczość 1280x1024 - Taktowanie karty 600x1600 (wynik 63fps)
http://efotek.pl/show.php?file=471wpdcl.jpg
Rozdzielczość 1280x1024 - Taktowanie karty 660x1800 (wynik 84fps)
http://efotek.pl/show.php?file=gjize941.jpg
Rozdzielczość 1280x1024 - Taktowanie karty 600x1600 (wynik 40fps)
http://efotek.pl/show.php?file=vtk4u2wf.jpg
Rozdzielczość 1280x1024 - Taktowanie karty 660x1800 (wynik 44fps)
http://efotek.pl/show.php?file=1guxlv3d.jpg
Kolejną grą był Infernal – doskonała gra akcji również rodzimego producenta.
Ustawienia grafiki w grze :
http://efotek.pl/show.php?file=nhsgrb1u.jpg
Gra Infernal
Rozdzielczość 1280x1028 - Taktowanie karty 600x1600 (wynik 114fps)
http://efotek.pl/show.php?file=9q0v8hbs.jpg
Rozdzielczość 1280x1028 - Taktowanie karty 660x1800 (wynik 163fps)
http://efotek.pl/show.php?file=43vzgojk.jpg
Rozdzielczość 1280x1028 – Taktowanie karty 600x1600 (wynik 73fps)
http://efotek.pl/show.php?file=e45uvt8y.jpg
Rozdzielczość 1280x1028 – Taktowanie karty 660x1800 (wynik 91fps)
http://efotek.pl/show.php?file=o148nmce.jpg
Ostatnią grą do testów był Unreal Tournament 3 – ostatnia z wydanych części znakomitego FPS’a.
Ustawienia grafiki w grze :
http://efotek.pl/show.php?file=smkdzjgn.jpg
Rozdzielczość 1280x1024 - Taktowanie karty 600x1600 (wynik 45fps)
http://efotek.pl/show.php?file=j6nksw2i.jpg
Rozdzielczość 1280x1024 - Taktowanie karty 660x1800 (wynik 51fps)
http://efotek.pl/show.php?file=6bcnz7u2.jpg
Rozdzielczość 1280x1024 - Taktowanie karty 600x1600 (wynik 38fps)
http://efotek.pl/show.php?file=xey60qhu.jpg
Rozdzielczość 1280x1024 - Taktowanie karty 660x1800 (wynik 44fps)
http://efotek.pl/show.php?file=xoati5eb.jpg
Dodatkowo dla sprawdzenia ogólnej wydajności grafiki i komputera, przeprowadziłem test benchmarkiem 3DMark03 w ustawieniach „default” :
Wynik w 3Dmark2003 – ustawienia grafiki:
Rdzeń – 600Mhz
Pamięci (taktowanie efektywne) – 1600Mhz
http://efotek.pl/show.php?file=j4w1kovm.jpg
Wynik w 3Dmark2003 – ustawienia grafiki:
Rdzeń – 660Mhz
Pamięci (taktowanie efektywne) – 1800Mhz
http://efotek.pl/show.php?file=0j84e1cr.jpg
4. Podsumowanie
Przy podniesieniu taktowania procesora graficznego o 10% oraz taktowania pamięci o 11%, uzyskałem następujące wyniki :
Przyrost ilości FPS w poszczególnych scenach gier w ustawieniach 600/1600Mhz oraz 660/1800Mhz:
http://efotek.pl/show.php?file=dlv5a3fb.jpg
Średni procentowy przyrost ilości FPS w grach przy ustawieniu 660/1800Mhz:
http://efotek.pl/show.php?file=qsp94u2g.jpg
Przyrost ilości pkt w 3DMark03:
http://efotek.pl/show.php?file=2q1p3cez.jpg
Podsumowując, stwierdzam, że warto było poświęcić kilka godzin na podkręcenie i przetestowanie karty – rekompensuje mi to znaczny przyrost wydajności karty, a co za tym idzie – większa płynność grania i satysfakcja.
Dziękuję.
Poradnik przygotowałem dla portalu http://forum.idg.pl – występuję tam na forum pod nickiem ‘paralaksa’.
Poradnik znajduje się na stronie, z tym że zestaw – płyta główna i zasilacz są obecnie zmienione: http://forum.idg.pl/karty_graficzne_wideo-f102-podkrecamy_grafike_miniporadnik-t128868.html